Öteki bizim cehennemimizdir. (Sartre)
Ben ötekiyim. (Emmanuel Levinas)
İlkin sesin notaya ve oradan da müziğe dönüşmesini ve bizlere neler kattığını anlatmak istiyorum. Uzun yıllar gurbette kaldıktan sonra insan birçok şeyi hem insani olarak tecrübeyle, yaşayarak hem de fikri olarak felsefeyle, idrak ederek fark ediyor. Gurbetteki zihinsel paradigma değişimim, öteki algım epigrafta kullandığım aforizmaların sırası ile senkronize olmuştur.
BİZ EN ÇOK BİZE BENZERİZ
Evvela asla başka yerin insanına benzemediğimizi düşünüyordum. Biz diyordum sadece bize benzeriz. Nihayetinde gün gelir yine sılada, bize döneriz. Biz biz de olduğumuz için yabancılık çekmez aynı düzen gideriz diyordum. Olmadı! Platon’un idealar dünyasından pay aldıkça görünüşler aleminden uzaklaştığımızdan mıdır yoksa özümüzü zamanla kaybedip Nietzsche’nin decadance’ına mukabil bozulduğumuzdan mıdır bilmiyorum ilk geri dönüşümüzde artık biz en çok yine bize benzemiyorduk.
ÖTEKİ BİZİM CEHENNEMİMİZDİR
Sartre’dan ilk duyduğumda bu sözü “Tamam biz en çok bize benzeriz; ama sırf bu yüzden de karşımızdakilere cehennem diyemeyiz,” diyordum. Buralar bize benzemiyordu ve bende bize artık daha az benziyordum. Kendime de diyar olmuştum. Şehir yanıyor, deniz susuyordu. Ne olursa olsun bizden uzaklaşabilirdim fakat karşıdakine düşman gözü ile bakamazdım. Bakmadım da. Nihayet karşısında duramadığım ötekinin yanında yer almak zor geliyordu. O zaman onda kendimi bulmak adına ben ötekiyim dedim.
BEN ÖTEKİYİM
Levinas hangi maksatla söyledi biliyoruz. Fakat ben ötekiyim derken; ötekinin yanlışını, doğrusunu, artısı ve eksisini oluşturan benim yargılayıcı oklarım. Ekonomi kuralı gibi: Her arz kendi talebini yaratır. Her nazar ötekini senin baktığın gibi kılar.
Nasıl bakıyorsunuz?